Η “Μοντεσσοριανή Σχολή Ζαφρανά”, Παιδικός Σταθμός-Νηπιαγωγείο, ιδρύθηκε το 1999. Δέχεται παιδιά ηλικίας δυόμισι έως έξι ετών και στεγάζεται σε ένα πανέμορφο, διατηρητέο κτίριο, με κήπο ενός στρέμματος και ένα θεατράκι. Έτσι, το παιδί κοινωνικοποιείται βιώνοντας την αρχοντιά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και την ομορφιά και την ηρεμία της εξοχής.
Η “Μοντεσσοριανή Σχολή Ζαφρανά” στηρίζεται στις αρχές της μοντεσσοριανής αγωγής, ταυτόχρονα όμως τη διευρύνει και την εμπλουτίζει, χρησιμοποιώντας και άλλες σύγχρονες μεθόδους βιωματικής μάθησης, όπως είναι τα σχέδια δράσης (projects). Η καινοτομία της προσέγγισης αυτής στηρίζεται κυρίως στο γεγονός ότι λαμβάνονται υπόψη στην καθημερινή παιδαγωγική πράξη πολλά από τα πρόσφατα, εντυπωσιακά ευρήματα των Νευροεπιστημών, που αναφέρονται στη δομή και λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου και στις προϋποθέσεις ανάπτυξής του.
Η Φιλοσοφία του Προγράμματός μας
Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα προσχολικά χρόνια, από τη γέννηση μέχρι τα έξι, είναι η “χρυσή εποχή” του ανθρώπου. Είναι η εποχή κατά την οποία ο εγκέφαλος “καλωδιώνεται νευρωνικά”, ήτοι τα νευρικά κύτταρα “συνδέονται” το ένα με το άλλο δημιουργώντας ένα δίκτυο, με αποτέλεσμα το μικρό παιδί να προικίζεται με εκπληκτικές ικανότητες μάθησης.
O στόχος, λοιπόν, της πρωτοποριακής αυτής Σχολής δεν είναι, απλά, η φύλαξη του παιδιού αλλά η ανάπτυξη του παραπάνω δυναμικού και η αξιοποίηση των “περιόδων ειδικής ευαισθησίας” ή, όπως αλλιώς λέγονται, των “παραθύρων ευκαιρίας” του εγκεφάλου.
Τα “παράθυρα ευκαιρίας” είναι χρονικές περίοδοι κατά τη διάρκεια των οποίων ο εγκέφαλος είναι βιολογικά προγραμματισμένος για την ανάδυση μιας ικανότητας. Είναι δηλαδή η εποχή κατά την οποία ο εγκέφαλος οργανώνει “νευρωνικά κυκλώματα” που εξυπηρετούν επί μέρους λειτουργίες, όπως π.χ. η λογική-μαθηματική σκέψη ή οι γλωσσικές ικανότητες.
Η εκάστοτε ειδική ευαισθησία κατευθύνει την ανάπτυξη του παιδιού για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και έπειτα εξαφανίζεται. Αυτό που συμβαίνει δηλαδή στο παιδί είναι κάτι ανάλογο με το θαυμαστό φαινόμενο που παρατηρούμε π.χ. στα έντομα, που με τη βοήθεια ορισμένων φώτων και οσμών, βρίσκουν ό,τι τους χρειάζεται στις κατάλληλες στιγμές της ανάπτυξής τους.
Με άλλα λόγια, το παιδί έχει έντονη εσωτερική παρόρμηση να αναπτύξει μια επί μέρους ικανότητα και επιζητά με πάθος ανάλογα ερεθίσματα και εμπειρίες
Σήμερα γνωρίζουμε, από νευρολογικές μελέτες, μερικά από τα “παράθυρα ευκαιρίας”, το πότε δηλαδή ο ανθρώπινος εγκέφαλος δημιουργεί τις νευρωνικές υποδομές για τις ικανότητες αυτές. Έτσι,
• Το “παράθυρο ευκαιρίας” για τη συναισθηματική ωρίμανση και την κοινωνικοποίηση κυριαρχεί μεταξύ 0-2 (δηλαδή από τη γέννηση μέχρι και το τέλος του δευτέρου έτους).
• Το “παράθυρο ευκαιρίας” για τη γλώσσα, που περιλαμβάνει και τη γραφή και την ανάγνωση κυριαρχεί από 0-6 (δηλαδή από τη γέννηση μέχρι και τα έξι χρόνια).
Με άλλα λόγια, κατά το χρονικό αυτό διάστημα “καλωδιώνεται” στον εγκέφαλο του παιδιού και το “κέντρο της γραφής” και το “κέντρο της ανάγνωσης”. Τα κέντρα αυτά, λοιπόν, οργανώνονται νευρωνικά πριν το παιδί φοιτήσει στην πρώτη τάξη του Δημοτικού, οπότε και διδάσκεται παραδοσιακά για πρώτη φορά γραφή και ανάγνωση. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να προσφέρονται στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, βιωματικά και με τρόπο παιγνιώδη, πλούσια ερεθίσματα γραφής και ανάγνωσης.
• Το “παράθυρο ευκαιρίας” για τη μαθηματική-λογική σκέψη είναι 1-4.
• Το “παράθυρο ευκαιρίας” για την ξένη γλώσσα είναι 0-6.
• Το “παράθυρο ευκαιρίας” για τη μουσική είναι 3 -10.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι, με εξαίρεση τη μουσική, τα “παράθυρα ευκαιρίας” ανοίγουν πολύ νωρίς και κλείνουν πριν το παιδί αρχίσει την υποχρεωτική του εκπαίδευση στο Δημοτικό Σχολείο.
Για να αναπτυχθεί, ωστόσο, όπως είπαμε, μια δεδομένη ικανότητα, είναι απαραίτητο να προσφερθούν στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο, κατά τις περιόδους αυτές, επαρκή σε ποσότητα και κατάλληλα σε ποιότητα ερεθίσματα. Στέρηση κατάλληλων ερεθισμάτων στις περιόδους αυτές, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ελλιπή ή στρεβλή ανάπτυξη των αντίστοιχων περιοχών του εγκεφάλου, με προφανείς αρνητικές επιπτώσεις στη μελλοντική ανάπτυξη του ατόμου.
Επομένως, πρωταρχικός στόχος της εκπαίδευσης και ιδιαίτερα της προσχολικής, θα έπρεπε να είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος, υλικού και πνευματικού, που θα διευκολύνει την απρόσκοπτη ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού.
Η Σχολή μας κάνει ακριβώς αυτό: δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον και όσον αφορά τον εξοπλισμό και όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό και προσφέρει στο παιδί τα κατάλληλα ερεθίσματα και τις εμπειρίες τότε που αυτό τα επιζητά. Το αποτέλεσμα είναι μια ασυνήθιστη όσο και αξιοθαύμαστη ανάπτυξη στην κοινωνικοποίηση και την εσωτερική πειθαρχία και παράλληλα στη μαθηματική-λογική σκέψη, τη γλώσσα, την ξένη γλώσσα και τη μουσική.
Έτσι, θέτοντας την επιστήμη στην υπηρεσία της εκπαίδευσης, η “Μοντεσσοριανή Σχολή Ζαφρανά” βοηθά το παιδί ηλικίας δυόμισι (2,5) έως και έξι (6) χρονών ν’ αναπτυχθεί πολύπλευρα και εντυπωσιακά σε τομείς που παραδοσιακά θεωρούνται ασυνήθεις για παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Η ανάπτυξη αυτή επιτυγχάνεται μέσω της αυτοαγωγής, της ατομικής εργασίας και της βιωματικής μάθησης, μέσα σ’ ένα περιβάλλον κατάλληλα οργανωμένο και πλούσια εξοπλισμένο. Το περιβάλλον αυτό επιτρέπει την ελεύθερη κίνηση και τη γόνιμη προσωπική σκέψη, μέσα στα όρια μιας αρμονικής κοινωνικής συμβίωσης ισότιμων σχέσεων.
Στην ανάπτυξη αυτή ουσιαστικά συμβάλλει το επιστημονικά σχεδιασμένο μοντεσσοριανό υλικό πνευματικής ανάπτυξης του παιδιού, όπως και άλλα σύγχρονα παιδαγωγικά υλικά (π.χ. τα υλικά της Invicta ) με τα οποία είναι εξοπλισμένη η Σχολή μας.
Τα επιτεύγματα του παιδιού είναι εντυπωσιακά. Στο διάστημα της τετράχρονης ή τρίχρονης παραμονής του στο σχολείο, το παιδί έχει εκπληκτικές επιδόσεις, κυρίως στους τομείς των μαθηματικών, της γλώσσας και της μουσικής.
Μαθηματικά
Στον τομέα των μαθηματικών -ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του- το παιδί μπορεί να κατακτήσει, αβίαστα, το δεκαδικό σύστημα αρίθμησης. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να εκτελεί πράξεις όπως πρόσθεση, αφαίρεση τριψήφιων ή τετραψήφιων αριθμών, πολλαπλασιασμό και διαίρεση και σε ορισμένες περιπτώσεις και εξαγωγή τετραγωνικής ρίζας τριψήφιου αριθμού με τρόπο γεωμετρικό.
Γλώσσα
Στον τομέα της γλώσσας το παιδί -ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του- μπορεί να κατακτήσει σταδιακά την ικανότητα της γραφής αλλά και της ανάγνωσης, γεγονός που το οδηγεί να αγαπά τον γραπτό λόγο και το διάβασμα, μια σχέση-κλειδί για τη δια βίου μάθηση.
Μουσική Παιδεία
Όπως είδαμε, το “παράθυρο ευκαιρίας” για την ανάπτυξη της μουσικής ικανότητας καλύπτει το χρονικό διάστημα από τα 3 έως και τα 10 πρώτα χρόνια μας. Έχει, επίσης, αποδειχτεί ότι η μουσική όχι μόνον ως άκουσμα αλλά κυρίως ως εκπαίδευση, είναι ένας από τους πιο δυνατούς πλάστες του εγκεφάλου. Αναπτύσσει δε ιδιαίτερα, μια μορφή νοημοσύνης που λέγεται “χωροταξική” και η οποία έχει σχέση με τα μαθηματικά, τη μηχανική και τη φυσική.
Η προσχολική ηλικία είναι η πλέον κατάλληλη περίοδος για να εκπαιδευτεί το παιδί και να αναπτύξει τις πρώτες μουσικές του δεξιότητες. Η συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα ομαδικών μουσικών δραστηριοτήτων είναι συνήθως μια ιδιαίτερα ευχάριστη εμπειρία. Παράλληλα μπορεί να αποτελέσει μοναδικό δείκτη της καλλιτεχνικής κλίσης και ειδικότερα της μουσικότητας ενός παιδιού.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η Σχολή μας έχει εισαγάγει δυναμικά και συστηματικά τη μουσική παιδεία στο πρόγραμμά της -δύο φορές την εβδομάδα σε όλες τις τάξεις. Ανάλογα με την ηλικία του, το παιδί μαθαίνει, μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες , τα βασικά στοιχεία ρυθμικής αγωγής και συγχρονισμού και τα πρώτα θεωρητικά στοιχεία της μουσικής. Στην ηλικία 5 έως 6 το παιδί μαθαίνει να γράφει και να διαβάζει περισσότερες από δέκα νότες του πενταγράμμου, μπορεί να αναγνωρίσει τα κύρια μουσικά σύμβολα, έχει γνωρίσει το ρυθμό και ξέρει να μετρά και να διακρίνει τα ολόκληρα, μισά, τέταρτα, όγδοα κ.α. Επίσης, στην ίδια ηλικία μαθαίνει το χειρισμό ενός απλού μουσικού οργάνου και συγκεκριμένα του μεταλλόφωνου.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι τα περισσότερα παιδιά έχουν μουσικότητα, αυτό που λέμε “καλό αυτί”. Διαφαίνεται μάλλον ότι οι τέχνες και η καλλιτεχνική ευαισθησία υπάρχουν μέσα μας από νωρίς και τελικά ίσως, μεγαλώνοντας, να χάνονται κάποια από αυτά τα στοιχεία, αν δεν τα βοηθήσουμε να εκφραστούν έγκαιρα.
Ξένη Γλώσσα
Αξιοποιώντας τη μεγάλη, φυσική ευκολία που έχουν τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας να αφομοιώνουν ξένες γλώσσες, τα παιδιά διδάσκονται αγγλικά, από αμερικανίδα παιδαγωγό, μέσα από παιχνίδια και κατάλληλες δραστηριότητες.
Τέχνη και Πολιτισμός
Πέρα από τη ζωγραφική, την πηλοπλαστική και τις διάφορες χειροτεχνίες, εκθέτουμε το παιδί στη μαγεία του Θεάτρου Σκιών, μέσα από προγραμματισμένες μηνιαίες επισκέψεις στο Θέατρο Σκιών στη “Μικρή Αυλαία” της Χ.Α.Ν.Θ., όπου παρακολουθούν τις παραστάσεις του εξαίρετου καλλιτέχνη και συνεργάτη της Σχολής, του Μιχάλη Χατζάκη. Η απαράμιλλη αυτή λαϊκή μας τέχνη βοηθά το παιδί να ανακαλύψει , να αφομοιώσει και να εγγράψει βαθιά μέσα του τις διαχρονικές αξίες του Ελληνικού Πολιτισμού.
Στο πρόγραμμα αυτό συμπεριλαμβάνονται επισκέψεις και σε άλλες αξιόλογες θεατρικές παραστάσεις, σε μουσεία της πόλης, εφόσον αυτά διαθέτουν κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα, και επισκέψεις σε διάφορους εργασιακούς χώρους, που διευρύνουν τον μορφωτικό ορίζοντα των παιδιών.
Στόχοι του Προγράμματος
Συνοπτικά, οι στόχοι του προγράμματος της Σχολής μας είναι οι ακόλουθοι:
• Έχοντας ως κύριο στόχο την ψυχική υγεία του παιδιού, το βοηθά να δημιουργήσει θετική αυτοεικόνα και υψηλή αυτοεκτίμηση. Στη Σχολή μας απαγορεύονται οι τιμωρίες και οι χαρακτηρισμοί του παιδιού, ιδιαίτερα οι αρνητικοί.
• Προσφέρει ευκαιρίες καλλιέργειας της φαντασίας και αυτοέκφρασης, μέσω της τέχνης, της μουσικής και του Θεάτρου Σκιών.
• Βοηθά το παιδί να αρχίσει ν’ αναπτύσσει- μέσα από δραστηριότητες που το ίδιο επιλέγει- τις νοητικές και κοινωνικοσυναισθηματικές του ικανότητες.
• Εμπλουτίζει το σχολικό πρόγραμμα με προγραμματισμένες, μηνιαίες επισκέψεις μουσείων, επαγγελματικών χώρων εργασίας και διαφόρων πολιτιστικών εκδηλώσεων της πόλης, όπως θεατρικών παραστάσεων.
• Εξοικειώνει το παιδί με τη φύση και τη ζωή, μέσα από δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στο σχολείο, όπως η καλλιέργεια φυτών και η περιποίηση ζώων.
Το προσωπικό της Σχολής αποτελείται από νηπιαγωγούς, βρεφονηπιοκόμους, και παιδαγωγούς άλλων ειδικοτήτων, ειδικά εκπαιδευμένους από την κ. Μαρία Ζαφρανά . Η σχολή ακολουθεί τις αρχές και τις κατευθύνσεις που υποστηρίζει στο έργο της η κ. Μαρία Ζαφρανά, Καθηγήτρια Ψυχολογίας στην Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η κ. Μαρία
Αδαμάντιου Κοραή 49, Καλαμαριά 551 32, Ελλάδα
Συγχαρητήρια!